A situación que vivimos actualmente aseméllase moito a unha pelexa nun coche que vai sen freos costa abaixo. É unha imaxe recurrente no meu maxín cada vez que leo ou escoito como vai o país, o mundo. Será porque me lle resulta acaída.
As elites ao mando do coche lévannos a toda pastilla contra un precipicio… ou contra un muro impenetrable, que tamén valería como imaxe dos límites físicos ao crecemento perpetuo da economía que propugna a súa fanática relixión. Agora érguense voces desde os sectores máis revirados das camadas populares para recuperarmos o control do coche. Pero vai haber que arrebatarlle o volante ao condutor suicida, nunha loita de éxito moi dubidoso nas condicións actuais. E aínda así… sería un éxito a tempo? Velaí o miolo da cuestión!
O que cómpre facer nesa situación é realmente pelexar a morte por recuperar o control dun vehículo condenado (a civilización industrial) ou o realmente intelixente sería saltar do coche en marcha, levando as menores mazaduras posibles, e deixar que se esnafrasen eles?
O sistema civilizacional industrial (non nos enganemos: o problema non só é o modelo capitalista) semella moi difícil de deter (de aí o de sen freos) e a súa inercia (costa abaixo) pode acabar co conxunto dos seus ocupantes, e se cadra con medio planeta de paso. De feito, de seguir así, é o final máis seguro: xa nolo advertiron nos anos 70 con boas probas, pero non fixemos caso deles. Agora non imos ter máis tempo para pensalo.
Vai ser ou saltar do coche en marcha, desertando de seguirlles o seu xogo, ou loitarmos con desespero dentro deste vehículo onde nos fixeron montar hai xa máis de 200 anos, para facernos co seu máis que improbable control cando xa non hai tempo nin de paralo nin de desviar o seu rumo sen envorcarmos. Ese é para min o dilema da loita de clases nestes intres previos ao colapso da civilización.
A imaxe do coche é moi gráfica, tanto pola velocidade, o sentido e o final que nos agarda, mesmo porque é un símbolo da civilización actual. Pero se a solución é seguir nun automóbil ou baixar, mesmo por unha cuestión simbólica eu diría que baixar. Porén, baixar como?. Se imos a grande velocidade baixarmos pode ser moi perigoso, logo sería mellor facernos de calquera maneira co volante, para poder guialo máis controlado para paralo e mesmo, quizás, dar a volta. Tamén podemos saír mal parados de tal acción, e esnafrarnos no intento, esta solución tampouco é doada. Todo ten os seus perigos, pero dun xeito ou outro haberá que conseguir baixar e logo ver cara onde queremos ir, como queremos ir e a que prezo. Quizás agora non temos nin a posibilidade de ver as cousas coa tranquilidade suficiente e a urxencia é o único que nos condiciona, é irremediábel. Quizás non valoremos ben pros e contras, quizás non vexamos ben que facer cando baixemos, pero dentro e a esta velocidade está claro o destino. Como está claro porque chegamos aquí, temos un medio que nos permitiu viaxar máis rápido e cremos que sería posíbel facelo sempre así, mesmo admitimos que podería haber vítimas e consentimos o sacrificio en favor dos demais, mesmo admitimos que algúns non tiñan automóbil ao que subir mais sufrían os gases de escape e as autoestradas cruzando as súas terras e consentimos en favor dos demais, mesmo sabíamos que algúns se enriquecían vendéndonos o automóbil (ou vendéndonos a moto) e que tíñamos que endebedarnos para facérmonos co precioso ben e consentímolo en favor de sentirnos parte. E tamén chegamos aquí porque alguén trazou as rutas e as estradas, marcou velocidades e ditou normas de circulación e finalmente alguén estivo sempre ao volante. Agora vemos o muro e adiviñamos o porvir.
Hai que cambiar urxentemente ao condutor, as normas, o camiño, hai que frear, hai que baixarse e pensar amodo, hai que deixar o automóbil ou facelo irrecoñecíbel, convertelo noutra cousa, para outros usos, para outros usuarios. Temos que repensalo todo, facer escolma.
E como finalmente ten que ver co transporte, e como xa nos dicían en clases de relixión (que listos eran), temos que saber de onde vimos, a onde imos, en definitiva, quen somos, ou mellor a onde queremos ir e como e quen e como queremos ser.
Grazas, Xoán. Convertiches unha sinxela metáfora en toda unha alegoría da sociedade industrial.
Eu, de todos xeitos non comparto que sexa tan perigoso baixar en marcha. Aí a realidade é máis doada que a metáfora: baixar do capitalismo, mesmo do industrialismo (con todos os seus -ismos asociados: individualismo, consumismo, etc.) pode facerse. E de feito hai xente que o leva tempo facendo. Un dos fenómenos máis interesantes nese sentido é o movemento polo Decrecemento. Demostran que se pode vivir sen capitalismo, como reza o slogan do colectivo posto en marcha polo Enric Durán.
Eu levo anos tentándoo e agora conto con máis motivos e unha visión máis clara do camiño. Claro, que é un camiño difícil para facer en solitario, pero outros xa abriron a porta deste vehículo infernal e saltaron e podemos velos desde dentro, aínda un tanto atordoados pero vivos.
Desde logo se a forza e poder (minguado pero suficiente) de sindicatos, partidos de auténtica esquerda, labregos, parados, inmigrantes, excluídos, etc. xuntasen forzas en facer conxuntamente ese saír do sistema, sería moito máis doado. Senón, pode ser un sálvese o que poida… unha estratexia de botes salvavidas, no que pequenas comunidades deserten do sistema… a xeito de ecoaldeas. Non sei, pero os xermolos do altermundialismo poderían confluír nun sistema paralelo que soportase e recollese aos que van abandonando un xogo no que temos xa perdido de antemán: o xogo capitalista.
Concordo que o perigo é seguir dentro xa que o destino está marcado sendo doado adiviñalo. O capitalismo non é a solución, nunca o foi. Malia a prosperidade da que sempre se fala ao mentalo, o certo é que supuxo sacrificios inmensos, e supuxo (e supón) un número desmesurado de vítimas. Nos inicios do capitalismo industrial os labregos foron expulsos das terras, pasaron de ser servos a ser traballadores libres (liberados da servidume da terra, a forza de llela arrebatar, e libres para vender o único que lle era propio, o seu traballo). E venderon sí a súa forza, escravos das máquinas, familias enteiras (homes, mulleres, nenos e nenas) condenadas a traballar «libremente» se querían comer en xornadas interminábeis e condicións infames. Xa daquela as mulleres estaban «incorporadas» ao mercado de traballo, que remedio todos e todas, crianzas e vellos (os menos, morrían antes de chegar a selo) tiñan que traballar pola miseria dun salario. Só a loita tenaz, sacrificada e heróica conseguiu facerse moi pouco a pouco con dereitos laborais. E noutras ocasións estas melloras foron a costa de escravizar desde as metrópoles europeas a millóns de persoas en todo o mundo, colonizadas sen piedade e consideradas como de natureza infrahumana. E desa división brutal de ricos e pobres, de enriquecidos e empobrecidos, do norte e do sur, nace o mundo actual e a súa economía, capitalista, hexemónica en todo o mundo, sometendo a todo o mundo. E non haberá xustiza social mentres este sistema sega viaxando a esa velocidade conducindo ese automóbil. Por iso hai que baixarse. Como sexa.
Pero non é doado, porque aínda que non o conduzamos estamos condicionados por él. Fomos subidos ao automóbil, ou subimos voluntarialmente (libremente?), pero a viaxe non contemplaba paradas, non está previsto parar para aqueles que se arrepintan, ou que nunca quixeron subir. Por iso mentres siga en marcha haberá perigos. A iso me refería cando falaba dos perigos de baixarse, non porque non teñamos que facelo senón porque a baixada, de non paralo, terá que ser en marcha, sofrindo as consecuencias da súa inercia. Aqueles máis hábiles, con máis medios, con máis sorte, poderán amortecer a caída en marcha e magoaranse menos. Outros quererán buscar unha saída para o grupo, para a familia e aí as cousas serán menos doadas…saltar un só? deixando aos seus dentro? ou axudalos a facer forza desde dentro e tratar de parar o coche?. Individualmente a solución para min emerxe clara, sen dúbidas, entre saltar e arriscarse e permanecer dentro sabendo do fatal desenlace, está claro que a opción é sempre saltar. Pero serán todos capaces de facelo? será mellor estar dentro e ir axudando a saltar aos outros e non deixalos á súa sorte?.
Teño tamén claro que se pode vivir sen capitalismo, é máis só se pode VIVIR sen capitalismo, se dunha vida plena e colectiva se trata, onde todo o mundo teña cabida, onde non haxa exclusións, iso só é posíbel sen capitalismo. Agora ben, mentres haxa capitalismo e sexa dominante, podemos chegar a buscar «illas», ámbitos onde o capitalismo non reine, onde as reglas sexan outras, onde se comece a crear unha sociedade distinta, onde se orixine o fermento dunha nova sociedade que remate co capitalismo, pero ese illamento non suporá eliminación da súa influencia, nin ausencia de conflito con él, nin se evita a súa agresión periódica (ou permanente). Nese sentido non vexo que haxa posibilidade dun sistema paralelo senón dun sistema que se entrecruza e enfrenta a él. Buscando un símil, ese sistema terá que ser como un virus ou unha mutación: poden convivir dentro do mesmo organismo e soportarse, pero se ese virus vai facéndose forte ou esa mutación vai en aumento, o sistema inmunitario do organismo reaccionará para facelo desaparecer. Ao final tratase de substituir unha forma de vida por outra, pero a supervivencia de unha faise a costa da outra, e mentres o sistema inmunitario do capitalismo non se debilite ou finalmente colapse tratará de evitar que ese virus se convirta en mortal.
Parece que este fío vai estar cargadiño de metáforas poderosas! 😀 Pero eu a do virus non a vexo moito para este caso… para min o virus mutáxeno capaz de trasformar o sistema sería un a Democracia Directa Dixital, da que xa teño falado neste blog, e no web de D3 e onde queira que teña ocasión. Pero ese é outro debate (ou se cadra non!).
A ver se teño tempo de che contestar máis devagar, Xoán. Polo de agora grazas de novo por arriquecer o debate.
Stiglitz non quere nin de casualidade pensar que o coche poida frear un chisquiño: http://www.elblogsalmon.com/economia/joseph-stiglitz-la-austeridad-conduce-al-desastre